Description
Warcaby stupolowe (warcaby międzynarodowe) to popularna gra planszowa dla dwóch osób. Toczy się pomiędzy dwoma graczami, przeciwnikami, którzy wykonują kolejno ruchy pionami ciemnymi lub jasnymi na kwadratowej planszy zwanej warcabnicą. Gra odbywa się tylko na ciemnych polach. Składana plansza służąca do gry jest podzielona na 100 równych pól, na przemian jasnych i ciemnych. Warcaby zostały specjalnie zaadaptowane dla graczy niewidomych i niedowidzących. Dla odróżnienia pól ciemnych od jasnych, znajdują się one na różnych poziomach planszy. Jasne pionki mają płaskie zakończenia, natomiast pionki ciemne mają szpiczaste zakończenia.
W podstawach pionków znajdują się kołeczki, które wsuwa się w otwory w ciemnych polach warcabnicy, dzięki czemu pionki stoją bardzo stabilnie i nie ma możliwości ich przypadkowego przesuwania. Do dyspozycji graczy jest 48 pionów – 20 jasnych pionków i 4 jasne damki z płaskimi zakończeniami oraz 20 ciemnych pionków i 4 ciemne damki ze szpiczastymi zakończeniami. Zarówno plansza do gry, jak i pionki wykonane są z drzewa jabłoni.
Rozgrywkę w warcaby rozpoczyna grający pionami białymi, po czym gracze wykonują na zmianę kolejne ruchy. Celem gry jest zbicie wszystkich pionów przeciwnika (w tym damek) albo zablokowanie wszystkich, które pozostają na planszy, co pozbawia przeciwnika możliwości wykonania ruchu. Szerzej na temat gry można przeczytać w zakładce „Międzynarodowe zasady gry w warcaby”.
W warcaby stupolowe mogą grać także osoby widzące z niewidomymi. Gra w warcaby stupolowe może być wykorzystana do rozwijania i wspierania wielu umiejętności, w tym identyfikacji kształtów, orientacji przestrzennej, logicznego myślenia i podejmowanie decyzji.
Historia warcabów
Warcaby polskie (międzynarodowe), jako nowa odmiana gry w warcaby, powstały w pierwszej połowie XVIII w. we Francji. Nazwane przez samych Francuzów „le jeu de dames à la polonaise”, czyli warcabami na wzór polski, dziś noszą miano warcabów międzynarodowych. Według przekazu, twórcą nowych warcabów miał być polski oficer Franciszek Żubr ze świty królowej Marii Leszczyńskiej, córki polskiego króla Stanisława Leszczyńskiego i żony francuskiego monarchy Ludwika XV.
Tym co odróżnia warcaby polskie od warcabów standardowych jest większy rozmiar planszy – 100 pól. Warcaby standardowe mają ich 64.
Międzynarodowe zasady gry w warcaby
Przytaczamy je za Kodeksem Warcabowym Polskiego Towarzystwa Warcabowego, które znajdują się pod poniższym adresem:
http://www.podkarpacie-przemysl.org.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=78:midzynarodowe-zasady-gry-w-warcaby&catid=42:warcaby-stupolowe&Itemid=53
- Gra w warcaby toczy się pomiędzy dwoma osobami (przeciwnikami) nazywanymi warcabistami (warcabistkami w wypadku kobiet), które wykonują ruchy bierkami (warcabami) na kwadratowej planszy zwanej warcabnicą.
- Kwadratowa plansza (warcabnica) służąca do gry w warcaby jest podzielona na 100 równych, kwadratowych pól (warcaby międzynarodowe) lub na 64 równe pola (warcaby klasyczne), na przemian jasnych i ciemnych.
- Gra w warcaby odbywa się jedynie na ciemnych polach, nazywanych aktywnymi polami.
- Warcabnica musi być ustawiona między graczami w ten sposób, że każde pierwsze, lewe pole dla każdego z graczy jest polem ciemnym.
- Do gry w warcaby używane są ciemne i jasne pionki, przez warcabistów zwane kamieniami. W warcabach międzynarodowych każdy gracz dysponuje 20 kamieniami, zaś w warcabach klasycznych 12. Przed rozpoczęciem partii kamienie są rozkładane na najbliższych każdemu z graczy rzędach (liniach), na ciemnych polach tak, by dwa środkowe rzędy pozostały puste.
- W czasie gry w warcaby rozróżniamy następujące warcaby :
– pionki zwykłe,
– pionki uprzywilejowane - damki.
Pionki i damki różnią się sposobem poruszania się i bicia. Przesunięcie pionka z jednego pola na inne nazywamy ruchem.
- Gracze wykonują kolejno po jednym ruchu, na przemian, własnymi pionkami. Pierwszy ruch wykonuje zawsze gracz grający jasnymi pionkami. Wykonanie ruchu jest obowiązkowe - gracz nie może się z przypadającego nań ruchu zrzec.
- Pionek może poruszać się po przekątnej tylko do przodu, na wolne pole w następnej linii.
- W sytuacji gdy pionek dostanie się na pole przemiany (ostatnia przeciwległa linia w stosunku do linii wyjściowych, tzw. podstawa przeciwnika), staje się damką. W celu odróżnienia damki od pionka na pionek ulegający przemianie nakłada się pionek tego samego koloru - czyli tzw. koronę damki.
- Nowo utworzona damka może wykonać ruch w następnym posunięciu, po wykonaniu ruchu przez przeciwnika.
- Damka porusza się po przekątnych, na ciemnych polach, we wszystkich kierunkach, do przodu i do tyłu, na jakiekolwiek wolne pole.
- Jeżeli pionek znajduje się w sąsiedztwie, po przekątnej pionka przeciwnika, za którym jest wolne pole, to może on przeskoczyć przez ten pionek i zająć to wolne pole. Pionek przeciwnika po wykonaniu ruchu jest usuwany z warcabnicy. Całość operacji nazywa się zbiciem. Zdjęty z warcabnicy pionek uważa się za zbity. Bicie może być wykonane do przodu lub do tyłu.
- Jeżeli damka po przekątnej znajduje się bezpośrednio lub w dalszym sąsiedztwie pionka przeciwnika, za którym jest jedno lub więcej wolnych pól, to może przeskoczyć przez ten pionek i zająć dowolne wolne pole na tej przekątnej. Pionek przeskoczony jest zdejmowany z warcabnicy. Całość operacji nazywana jest zbiciem przez damkę. Zbicie może być wykonane do przodu lub do tyłu.
- Zarówno pionek, jak i damka mogą wykonywać w jednym ruchu zbicia wielokrotne, o ile zachowane są warunki wymienione w pkt-ach 12 i 13, przy czym w czasie wielokrotnego bicia wolno przechodzić wielokrotnie przez to samo pole, ale nie przez ten sam pionek przeciwnika, zaś przeskoki przez własne pionki są niedozwolone. Zbite pionki przeciwnika wolno usunąć z warcabnicy dopiero po zakończeniu bicia (zasada tureckiego bicia).
- Bicie jest obowiązkowe i ma pierwszeństwo przed wykonaniem innego ruchu (zasada przymusu bicia).
- W wypadku gdy istnieje wybór pomiędzy zbiciem różnych ilości pionków przeciwnika, obowiązkowe jest bicie większej ilości pionków (zasada bicia większości). Przy czym damka nie ma przywileju pierwszeństwa wykonania bicia przed biciem pionkiem.
- Jeżeli gracz ma dwie lub więcej możliwości bicia takiej samej ilości pionków przeciwnika, może wybrać jedną z nich.
- Jeżeli zwykły pionek przechodzi w czasie bicia przez jedno z czterech pól przemiany i kontynuuje bicie, nie ulega przemianie w damkę i nadal pozostaje zwykłym pionkiem.
- Partia warcabowa może się zakończyć wygraną jednego z graczy lub remisem (wynik nierozstrzygnięty).
- Gracza uznaje się za zwycięzcę w partii, jeśli jego przeciwnik nie może wykonać ruchu z powodu:
– braku pionków (wszystkie zostały zbite),
– braku możliwości wykonania ruchu z powodu zablokowania pionków (nie ma wolnych pól do ruchu),
W pozostałych przypadkach partię uznaje się za zakończoną wynikiem remisowym.
Notacja
Notacja, zapis partii i pozycji w warcabach polskich, wykonuje się korzystając ze specjalnej metody stworzonej w XVIII w. przez Francuza C. Manoury. Czarne pola planszy do gry numeruje się liczbami od 1 do 50, począwszy od skrajnego, prawego pola, po stronie grającego czarnymi pionkami. Prawe, skrajne pole, patrząc od strony grającego białymi pionkami, ma wówczas numer 50. Ruchy zapisuje się podając numer pola początkowego i pola końcowego, rozdzielając je znakiem myślnika, np. 01-06. Przy zapisie pozycji podajemy numery pól, na których znajdują się pionki, np. białe: 46, 47, 50 (D); czarne: 01, 10, 15. Przy czym zwykłe pionki oznaczone są tylko numerem pola, na którym się znajdują, zaś damki oznacza się podając numer pola i dodając literę „D”.
